АҒБАНДА 19 ДЕКАБРЬДА РЕСПУБЛИКАНЫҢ МУЗЕЙ-КУЛЬТУРА КІНІНДЕ ХАКАСИЯ ЧИИТТЕРІНІҢ ПАСТАҒЫ СЪЕЗДI ИРТКЕН. ПУ МЕРОПРИЯТИЕЕ ӦТКІН ООЛ-ХЫСТАР ХАКАСИЯНЫҢ ПРАЙ ГОРОД-АЙМАХТАРЫНАҢ ЧЫЫЛЫСХАННАР. СЪЕЗДТІҢ ТОҒЫЗЫНДА ӰГРЕНҶІЛЕР, СТУДЕНТТЕР, ІСТЕНЧЕТКЕН УЛУС, ЧИИТТЕРНІҢ ХАЛЫХ ПІРІГІСТЕРІНІҢ КІЗІЛЕРІ АРАЛАСХАННАР, ТИКСІ 250 АРТИИНАҢ КІЗІ.
СЪЕЗД 11.00 ЧАСТА ПАСТАЛҒАН. РЕСПУБЛИКАНЫҢ АЙМАХ ПУЛУҢНАРЫНАҢ КИЛГЕН ДЕЛЕГАТТАРЗАР ХАКАСИЯНЫҢ ЧИИТТЕР КИРЕКТЕРІНҶЕ ХАЗНА КОМИТЕДІНІҢ КНЕЗІ ТАТЬЯНА БОРИСОВА АЙЛАНҒАН. ОЛ ӦТКІН КӦҢНІЛІГЛЕРНІ СЪЕЗДТІҢ ПӦГІННЕРІНЕҢ ПАЗА ПРОГРАММАЗЫНАҢ ТАНЫСТЫРҒАН.
СЕКЦИЯЛАР ТОҒЫЗЫ
Ідӧк мероприятиені азарында республиканың ӱгредіг паза наука министрі Лариса Гимазутина, Хакас хазна университедінің проректоры Андрей Попов паза секцияларның тоғызын апарған специалисттер араласханнар.
Чииттернің съезді ікі чардыхтаң пӱткен. Пастап делегаттар аймах площадкаларның тоғызында кӱстерін сынааннар.
Съездте читі площадка тоғынған. Улуғ класстарның ӱгренҷілерін «Тиңе чоохтазығда» сахтааннар. Студенттерге «Чиит идінҷектер: оңдайлар паза сидіксіністер» дискуссия иртірілген. Политиканаң айғазарға сағынчатханнарға алынҷа площадка тоғынған. Істенчеткен улус «Хакасияның тоғынчатхан чииттерінің форумы-2018» проектнең танысхан. Ідӧк оларға ӧнетін хығыртылған психологтар тренингтер иртіргеннер.
Минің хайиимны «Чиит идінҷектер: оңдайлар паза сидіксіністер» дискуссия тартхан. Пу площадкада ікі спикер полған: идінҷектернің правозын арачылирынҷа уполномоченнай Василий Кудашкин паза экономика наукаларының кандидады, бизнес-тренер Татьяна Ковалева.
Василий Кудашкиннің чооғынаң, пӱӱнгі кӱнде пос киреен полған на кізі азар оңдайлығ, че мында ӧткін хылыхтығ, кӱстенҷік поларға кирек. Презентация пастыра спикер ахчалығ улус олаңай кізілердең нименең пасхалалчатханын кӧзіткен. Кӧзідімге, олар ахчаларын ӧӧнінде инвестицияларға позытчалар, спортнаң айғазарға, туған-чағыннарынаң чоохтазарға хайди даа тус таапчалар. Че олох туста В.В.Кудашкин сизіндірген, ахча сӱрізіп, закон хыйыстырарға чарабас. Чонны алаахтырып, пайып алған кізіні хаҷан даа пірдеезі улуғлабас, хыйға сағыстығлар парыс идерге хаҷан даа оңдай табарлар. Василий Владимирович делегаттарның хайиин социальнай бизнеске айландырған. Халғанҷы туста ол иң парыстығ кӧстеге саналча. Ағаа хоза, ӱлгӱлер гранттар пирчелер, пос киреен азарға полысчалар.
Татьяна Ковалеваның чооғы ӱгредігліг программаларға чарыдылған. Ол «Син - идінҷексің» программаны пӧзік паалаан. Аны хоостыра Хакасияда кӧп кізі, чахсы пілістер алып, пос киреен асча. Сайттардаң кічіг паза ортын бизнес-навигаторны, стратегия пастағлары агентствозының сайтын таныхтаан. Пастағызында тимде бизнес-планнарны таап аларға чарир. Ідӧк саблығ Coursera сайтты таныхтирға кирек. Анда аймах ӱгредіг курстарын тикке иртібізерге чарир. Прай курстарны экономиканың пӧзік школазының (ВШЭ) ӱгретчілері апарчалар.
Площадканың араласчылары спикерлерні ситкіп искеннер, оларға аймах сурығлар пиргеннер. «Асхырның» кізізі, менеджер Игорь Доможаков идінҷектернің правозын арачылирынҷа уполномоченнай Василий Кудашкиннең халых пірігістерге пирілчеткен гранттардаңар піліп аларға сағынған. Василий Владимирович ӧӧн кӧстеглердеңер хысхаҷахти чоохтап пирген, че позынзар хатап айланарға чӧп пирген.
Секцияларның тоғызын съезд араласчылары пӧзік паалааннар. Саяногорсктағы чир-суғ ӱгренҷең музейде істенчеткен Любовь Тохтобинаның кӧңніне кірген площадкаларда аймах темалар кӧдірілгені. Идінҷек Денис Кичеев политикаа чарыдылған секцияның тоғызында араластыр. Аның таниинаң, Хакасияның Табығ комиссиязы аппарадының халых палғалызы пӧлиинің пастығы Дмитрий Кирсанов кӧп тузалығ ниме чоохтап пирген.
АЗЫХ ЧООХТАЗЫҒ
Чииттер съездінің ікінҷі чардығында делегаттарнаң Хакасияның пазы Виктор Зимин тоғасхан. Чыылған чонзар айланып, Виктор Михайлович таныхтаан: «Пу съезд Хакасияда чарлалған Чииттер чылының иң танығлығ мероприятиезі полча. Аның тоғызында ӧткін оол-хыстар араласчалар. Олар, регионның халых чуртазында аралазып, республиканың тилізіне улуғ хозым итчелер. Чиит улустың кирексіністерін арачылир паза тузалығ сағыстарын чуртасха кирер пӧгіннең піс пӱӱл Хакасияның чииттер киректерінҷе хазна комитедін тӧстеебіс. Андар ӧнетін чииттер ле тоғысха алылғаннар. Амды прай пастағларнаң, сурыныстарнаң хазна комитедінзер айланарға чарир. Хакасияа хыйға сағыстығ, тоғысха кӱс чииттер кирек».
Хакасия пазының чооғын делегаттар хазыр айа сабызынаң удурлааннар. Анаң съезд араласчыларына оларны сағыссыратчатхан сурығларны Виктор Михайловичке пирерге оңдай полған. «Молодая гвардия» пірігістің ӧткін араласчызы Алексей Измоденов піліп аларға сағынған: чииттер ӱлгӱде поларға кирек пе? Хайдағ должностьтарға оларны аларлар? Виктор Зиминнің таниинаң, чиит кізілер ӱлгӱде тоғынарға киректер, ікінҷілес чоғыл, че федеральнай закон хоостыра сидіксіністер кӧп полтыр. Ӧнетін ӱгредіг паза стаж киректелче. Ідӧк ӱлгӱлер чоннаң тоғынчалар, анзы уғаа нандырығлығ паза аар тоғыс. Че пик сындырлығлар ла, прай сидіктерні тобырып, турғысхан пӧгіннерге читчелер, аннаңар кӱстенерге кирек.
Алтай аймааның чуртағҷызы Руслан Степанов регион пазы Виктор Зиминге республика гранттары ӱчӱн алғызын читірген. Ол гранттарға Новороссийскай аал чӧбіндегі прай клубтарны нааҷылабысханнар. Делегатты кічіг аалларның чииттері сағыссыратча. Оларның кӧбізі тӧреен аалларынаң чурт чоғыл тіп парыбысча. Хакасияда пу сурығны пӧгер пірее программа чуртасха кирілер бе? Виктор Михайлович аалдағыларның ӱчӱн сыбыра турысча. Сынап чииттер кічіг аалда тура пӱдірзелер, республика оларға хабазар оңдай табар теен Хакасия пазы.
Виктор Шульбереков тоғынчатхан чииттерге хайығ айландырарға сурыныснаң айланған. Студент оол-хыстарның паза істенчеткен чииттернің кирексіністері пасхалалча. Комитеттегілер аннаңар сағынтырлар, олар 2018 чылда тоғынчатхан улусха форум иртірерге пӧгінчелер.
Пір сурығ туризмнің тилізіне чарыдылған. Виктор Зиминнің таниинаң, ағаа ӱлгӱлер улуғ хайығ салчалар. Хакасиядағы пірее муниципалитеттер аннаң на парыс идіп алар оңдайлығлар. Ол сурығны пӧгіп, республиканың музей-культура кіні пӱдірілген, Ағбандағы аэропортта тыхтағ тоғыстары иділген, че тоғыс ам даа кӧп. Чииттер, хынығ проекттер тимнеп, ӱлгӱлерге хабасхан ползалар, чахсы поларҷых.
Делегаттар Хакасия пазы Виктор Зиминге кӧп сурығ пиргеннер. Ол санда юнармеецтернің чӧріміне хайди хайчатханын піліп аларға сағынғаннар. Виктор Михайлович пу чӧрімнің тоғызын пӧзік паалапчаттыр.
Ідӧк съезд тузында таланттығ чииттерні чеестееннер. Республикада ӱгренчеткен паза тоғынчатхан 19 оол-хыс, 2017 чылның салтарлары хоостыра лауреат полып, регион пазының сыйиин алды. Лауреаттарның санында ХГУ-ның студенті Виктория Чаркова, Ибігдегі ортымах школаның ӱгренҷізі Анна Миягашева, фермер Владимир Боргояков, музыкант Аржан Туденев паза спортсмен Денис Чертыков полғаннар. Виктория Чаркова университетте маңнаныстығ ӱгренче паза тиксі Россиядағы, чоннар аразындағы конференцияларда, тӧреміл аралазып, сыйыхтығ орыннар алча. 28 частығ Владимир Боргояков Асхыс аймаандағы Илимор аалдаң, ӱгредии хоостыра агроном. 2014 чылда ол фермер полыбызарға чаратхан. Владимир, хыра таарып, ас, пуғдай паза сула ӧскірче. 2016 чылда ол чиит фермерлер мариинда чиңісчі полыбысхан.
Чииттер съезді пӱӱл пастағызын иртірілді. Ол делегаттарға наа пілістер аларға, ағырсымнығ сурығларны ӱзӱрерге оңдай пирген. Пазағы чылда Хакасия чииттерінің ікінҷі съезді иртер, хыйға сағыстығлар, ӧткін кӧңніліглер хатап чыылызарлар.
4 мая 2024 года
+18°C
8 (39045) 9-12-52
1359
25 декабря 2017
| Асхыс Чайааны 
